Het veelbewogen leven van Frida Kahlo is tot op de dag van vandaag een voorbeeld en inspiratiebron voor velen. Het was geen gemakkelijk leven, maar Frida had zo’n enorme wil om het leven te leven, dat zij zich ondanks alle tegenslagen toch staande wist te houden.
Eén van die tegenslagen maakt zij mee op 6-jarige leeftijd. Zij wordt getroffen door polio aan haar rechterbeen, waardoor dit been achterbleef in de groei en zij altijd een beetje blijft hinken.
Op 17 september 1925 krijgt Frida, 18 jaar, een ernstig ongeluk; de bus waarin zij zit, wordt aangereden door een tram. Sommige passagiers hebben niets, een aantal mensen overlijden en Frida zelf raakt ernstig gewond. Niet alleen is haar ruggengraat op diverse plaatsen gebroken, maar ook is haar bekken en zijn haar ribben gebroken. Haar door polio aangetaste voet is zelfs verbrijzeld. Ook dringt er een ijzeren staaf via haar linkerzij binnen en komt er door haar vagina weer uit.
Maandenlang moet zij op bed blijven en het was maar de vraag of ze het zou overleven. Tijdens haar ziekbed begint ze te tekenen en te schilderen als afleiding. De jaren erna verfijnt ze haar kunstzinnige talent en uiteindelijk zal ze tijdens haar leven 143 schilderijen maken. Haar grote roem begint eigenlijk pas jaren na haar dood. In 2002 verschijnt er zelfs een film over haar leven. Het is de film ‘Frida’ met Salma Hayek in de hoofdrol. Dit is even in het kort een deel van haar levensverhaal.
Horoscoop van Frida Kahlo
We gaan nu haar horoscoop erbij halen om te zien wat zij in aanleg bij haar geboorte heeft meegekregen en we zullen bespreken hoe zij haar talenten heeft ontwikkeld.
Frida’s Zon staat in het teken Kreeft waardoor zij in eerste instantie alles met haar gevoel benadert en beoordeelt.'Kreeften' zijn vaak betrokken op anderen en hebben een zorgzame en empathische inslag. Ze hebben het nodig om zich verbonden te voelen met andere mensen. Frida zal erg sensitief en gevoelig zijn geweest, want niet alleen is zij dus een Kreeft, maar haar Neptunus staat (op minder dan één graad afstand) naast haar Zon. Mensen met deze stand pikken makkelijk onderstromingen in hun omgeving op. Het is net alsof er een grens ontbreekt tussen henzelf en dat wat er om hen heen is. De sfeer die ergens hangt of de gevoelens van anderen komen bijvoorbeeld makkelijk binnen en zonder dat deze mensen het doorhebben, kunnen ze door die gevoelens beïnvloed worden of kunnen ze deze eventueel overnemen. Dit aspect kan ook een beetje dromerig maken of aangeven dat iemand behoefte heeft aan een vorm van religie of spiritualiteit in zijn of haar leven.
Jupiter aan de ander kant van haar Zon (ook in het teken Kreeft) kan iemand een optimistische uitstraling geven of het vertrouwen geven dat de dingen wel goed zullen komen.
Aan de overkant van de Zon zien we Uranus en Mars staan (zie afbeelding hierboven), dat geeft een hoop pit aan die Zon en kan iemand sprankelend maken. Zo iemand heeft uitdaging nodig en beschikt over de moed om ergens voor te gaan en het kan de energie en de wil geven om dóór te gaan. Mars in een nauwe verbinding met de Zon kan veel vechtkracht geven. Dit is een aspect dat haar er tijdens haar ziekbed mede doorheen kan hebben gesleept, maar aan de andere kant zal het voor haar ook een verzoeking moeten zijn geweest dat ze geen kant op kon in dat bed en weinig bewegingsruimte had. Mars en Uranus houden namelijk van vrijheid (lees: veel vrijheid) en van je eigen ding doen en kunnen niet zo goed tegen beperkingen. Frida mòest denk ik wel een uitlaatklep vinden voor deze rusteloze energie anders was het voor haar gewoon niet uit te houden. Als we zo bij de Maan komen, kom ik hierop terug.
Mercurius maakt geen aspecten
Zoals je kunt zien maakt Mercurius geen aspecten met andere planeten en zal daarom van grote invloed zijn geweest op het karakter van Frida. Mercurius is de planeet die onder andere iets zegt over hoe wij communiceren, leren en informatie tot ons nemen. Maakt deze planeet geen aspecten dan wordt hij niet gesteund of geremd door andere karakter-onderdelen. Hoe zich dat concreet bij iemand uit dat kun je van tevoren nooit voorspellen, maar wat je wel kunt zeggen, is dat iemand op het gebied van Mercurius een groot talent heeft, maar zich op dit gebied ook kwetsbaar kan voelen. Deze mensen kunnen bv een honger naar kennis hebben, maar interesseren zich dan net voor die onderwerpen die niet zo voor de hand liggend zijn of -als je jong bent- die school of je medescholieren niet zo van belang vinden.
Frida zal een scherp verstand hebben gehad, ze wilde arts worden. In 1922 is zij één van de eerste meisjes die toegelaten wordt tot de voorbereidingsschool van de universiteit. De polio had een diepe indruk op haar achtergelaten en ze wilde graag mensen helpen. Hierover zei ze zelf: “Ik was erg geïnteresseerd in het genezen van mensen, het verlichten van hun pijn”. Maar helaas maakte het ongeluk een einde aan deze droom.
Frida moet dus maandenlang in bed blijven en had veel pijn. Ze moest daarnaast onder ogen zien dat ze het misschien niet zou redden. Maar zoals eerder beschreven, maakt haar Mars haar strijdbaar, want die wil niet zomaar opgeven. Al zal hij haar dus ook rusteloze gevoelens hebben bezorgd.
Maan in het teken Stier
Ze heeft een uitlaatklep nodig, iets om haar af te leiden, iets waardoor ze zich weer een beetje lekker kan gaan voelen. Gelukkig hebben we in onze psyche een ‘instrument’ die zich aandient wanneer we ons niet zo prettig voelen: dat is onze Maan. We ‘kruipen’ dan als het ware in onze Maan om ons weer fijn en rustig te kunnen voelen. Het teken waar de Maan in staat geeft aan waar we behoefte aan gaan krijgen.
Frida begint het verlangen te krijgen om te gaan tekenen en schilderen en dat past heel goed bij haar Maan in het teken Stier. Stier is een kunstzinnig teken en kan de behoefte geven om met materialen aan de slag te gaan of om bijvoorbeeld iets vorm te gaan geven.
Haar ouders maken een hemelbed met een spiegel erboven zodat ze zichzelf kan zien en Frida gaat zelfportretjes maken. Als het haar soms teveel wordt, kijkt ze naar de zelfportretjes van een tijdje terug en dat geeft haar weer de kracht om door te gaan.
Frida komt door deze zware periode heen, maar haar gezondheid zal altijd zwak blijven. Ze had vaak veel pijn, wordt regelmatig geopereerd en moet een korset dragen om haar ruggengraat de nodige steun te geven.
Frida begon dus uit pure noodzaak met schilderen en tekenen om zich beter te voelen en om met de situatie om te kunnen gaan, maar uiteindelijk zal ze haar leven lang blijven schilderen. Het schilderen geeft haar het vermogen om om te gaan met haar pijn, haar trauma’s, haar zwakke gezondheid, de tegenslagen en haar angsten. Zelf zegt ze: “Ik ben blij dat ik leef, zolang ik kan schilderen”.
2e huis van Frida Kahlo
We gaan nu naar haar 2e huis kijken, want dat geeft ons meer aanwijzingen over wat zij nog meer nodig heeft op kunstgebied. Het 2e huis geeft onder andere aan hoe we met materie omgaan of hoe we ons in die materie uitdrukken. Het is dus een ‘scheppend’ huis; we gebruiken de materie en maken of doen er iets mee, we geven deze vorm. Ik vind het zo mooi om te zien dat juist dit huis bij Frida zo sterk naar voren komt in haar karakter. De huisheer van haar tweede huis (Mercurius) maakt geen aspecten, waardoor dit huis speciale talenten herbergt, maar van tevoren kun je niet altijd bedenken wat dat zal zijn. Wel kun je zeggen dat iemand met deze stand vaak een andere ‘kijk’ op materie heeft en dat zou een heel vernieuwende ‘kijk’ kunnen zijn. Er is op de één of andere manier een talent op het gebied van omgaan met de ‘stof’, met materie of met materialen.
Wat ook heel stoffelijk is, is ons lichaam, de huisheer van het 2e huis geeft ook aanwijzingen hoe we dáár mee omgaan of welke behoeften we hebben met betrekking tot ons lichaam. Een huisheer van het 2e huis dat geen aspecten maakt, kan veelsoortige ervaringen geven op lichamelijk gebied, zowel fijne als moeilijke ervaringen. Door al deze ervaringen kunnen op dit gebied sluimerende talenten ontwikkeld worden.
Frida begon dus tijdens haar ziekbed met het tekenen van haar lichaam dat had haar meeste aandacht, daar werd ze naartoe getrokken en dat verbaast me niet als ik naar haar Heer 2 kijk. Ze had ook iets anders kunnen kiezen om te tekenen, maar iets in haar deed haar besluiten om zichzelf te tekenen. Ook later heeft ze op verschillende werken haar gewonde lichaam laten zien, het is dus altijd onderdeel van haar kunst gebleven.
Frida heeft nooit een kunstopleiding gehad, ze schilderde gewoon zoals het in haar opkwam en door ermee bezig te blijven, verfijnde ze deze vaardigheden steeds meer. Ze deed dat geheel op haar eigen manier en ook dat dat is heel passend bij haar Heer 2 die geen aspecten maakt.
We gaan zo verder met Venus, want Venus is de planeet die het thema kunst in haar pakket heeft. Zij geeft daardoor nog andere aanvullende behoeften aan die Frida op kunstgebied tot uiting zou willen brengen.
Kindje niet levensvatbaar
Eerst wil ik een voorbeeld geven van een schilderij van Frida, zodat je kan zien hoe zij daarin haar lichaam en haar gevoelens weergeeft.
Olie op metaal 1932
Op 4 juli wordt na een paar maanden zwangerschap haar kindje geboren, veel te vroeg en daarom niet levensvatbaar. Door het ongeluk is haar bekken zo beschadigd geraakt dat het kindje niet goed kan groeien en het overlijdt in haar buik. Het wordt voor haar steeds meer duidelijk dat haar kinderwens niet vervuld zal worden. Ze is op dat moment, door het werk van haar man, in Detroit. Haar familie in Mexico is dus niet in de buurt om haar te helpen. Zij is moederziel alleen en zal met deze ingrijpende gebeurtenis moeten omgaan. Al haar gevoelens, onder andere weergegeven in symbolen, vertrouwt zij toe aan dit schilderij en zo krijgt de gebeurtenis een plek in haar leven, in de realiteit.
Je ziet Frida hier op bed liggen net na de bevalling, haar gezicht is betraand. Als een soort van navelstreng lopen rode lijnen naar zes symbolen. Linksonder zie je het besturingssysteem van een tram, de tram die de oorzaak was van het ongeluk en dus van haar lichamelijke problemen. Lichamelijke problemen die ervoor gezorgd hebben dat zij dit kind niet heeft kunnen voldragen en waardoor zij haar kinderwens zal moeten opgeven. Eén rode streng gaat naar het bekken; haar gebroken bekken dat niet meer in staat is om een gezond kind te kunnen omvatten. Een andere lijn gaat naar een symbool dat lijkt op een gedeelte van een vrouwenlichaam. Dan gaat er een rode lijn naar een paarse Mexicaanse orchidee. Deze doet haar aan haar moederland denken, waar ze nu helaas niet is, ze is in Detroit, een (zielloze) industriestad. Tevens gaat er een lijn naar een slak en dichtbij haar is de baby getekend, de baby waar ze zo naar verlangde...
Venus
Nu gaan we kijken wat Venus nog kan toevoegen met betrekking tot haar behoeften als het om kunst gaat. We zien Pluto als het ware bovenop haar Venus staan en zal daarom tot uiting willen komen als zij met kunst bezig is. Pluto is de planeet van de diepgang, hij wil dat je jezelf onder ogen ziet, zonder opsmuk, in alle eerlijkheid en dat kan met confrontaties gepaard gaan wat niet altijd prettig is, maar waardoor je wel doorkrijgt wie je eigenlijk bent. Frida heeft deze Pluto zeer zeker gebruikt; door de kunst die zij maakte, confronteerde zij zichzelf in haar diepste wezen. Dat wat zij meemaakte, dat wat haar bezighield en al haar gevoelens kon zij (gedeeltelijk) verwerken door het te schilderen en zo voor haarzelf zichtbaar te maken, zo kon zij zichzelf een beetje helen.
We zagen net al hoe ze dat verbeeld heeft op het schilderij hierboven, maar ze heeft bijvoorbeeld ook het ongeluk geschilderd en haar chronische, lichamelijke pijn. Tevens laat ze haar diepe liefde voor haar man Diego Rivera op verschillende schilderijen zien, maar helaas ook wat al zijn affaires innerlijk met haar gedaan hebben. De affaire die hij had met haar zus heeft haar waarschijnlijk het meeste pijn gedaan.
Letterlijke en figuurlijke ruggengraat
Saturnus is ook met haar Venus verbonden, Saturnus is een sobere planeet die niet zo van franje houdt, hij wil tot de kern komen. Frida heeft dus ook een behoefte in zich om tot de kern te komen met haar kunst, dat waar het echt om draait, is dan belangrijk en dat wil ze laten zien. Daarnaast zou deze Saturnus haar weleens hebben kunnen doen twijfelen of zij wel een bekwame kunstenaar is, want overal waar Saturnus mee verbonden is, kan hij twijfel zaaien of wat gevoelens van minderwaardigheid geven. Door alles wat we meemaken, krijgen wij steeds meer door wie we zijn, wat we kunnen en waar we voor willen werken, al is dat niet altijd makkelijk. Saturnus heeft hierin meestal een belangrijk aandeel en geeft ons ook het vermogen om door te gaan. Saturnus is ook onze letterlijke en figuurlijke ruggengraat; kunnen wij ons staande houden of kunnen wij voor onszelf blijven staan, wat er ook gebeurt?
Kijk eens naar dit schilderij:
Olie op hardboard, 1944.
Je ziet Frida met in het midden, als ruggengraat, een gebroken Griekse Ionische zuil. Het witte korset houdt de boel bij elkaar. Je ziet spijkers in haar lichaam, op die plekken doet haar lichaam pijn. Uit haar ogen stromen tranen. Het landschap erachter is kaal en de lucht stormachtig.
Dit is op dat moment haar leven; sinds het ongeluk draagt ze altijd korsetten om haar ruggengraat te ondersteunen en dit witte korset omsluit in die tijd haar lichaam en geeft haar steun.
Maar ze heeft zich wel zo geschilderd dat zij er stáát, ze gaat dóór, ondanks alle pijn en beperkingen. Ik vind dit zo’n mooie verbeelding van haar Venus-Saturnus aspect!
Cheiron, de gewonde genezer
Nu wil ik graag naar Cheiron, want ik denk dat het een nog diepere laag van Frida laat zien. Cheiron is in de mythologie de gewonde genezer. Hij is half mens, half paard en kan wel anderen genezen, maar niet zijn eigen wond. Deze Cheiron staat bij Frida in het 6e huis, het is het levensgebied dat onder andere aangeeft hoe we omgaan met ziekte en gezondheid. Als Cheiron hier staat, moeten we de beperkingen en onvolkomenheden die bij het leven horen op de één of andere manier accepteren en omarmen.
Frida had enorme lichamelijke beperkingen en zij liet niet alleen haar lichamelijke wonden zien, maar ook schilderde zij, in symbolen, regelmatig haar geestelijke verwondingen. Dit was haar manier om met tegenslagen om te gaan en zo kon zij zichzelf een beetje helen, maar haar lichaam zou zij nooit kunnen genezen. Maar de manier waarop zij haar kwellingen laat zien, spreekt anderen aan, velen worden geraakt door wat zij heeft meegemaakt in haar leven en hoe zij dat vervolgens in haar werken verbeeld heeft. Zij vinden troost en een stukje genezing of erkenning voor hun pijn als zij naar de werken van Frida kijken.
Alleen gebeurde dat nog niet op grote schaal tijdens Frida’s leven, de tijd was er nog niet rijp voor (zoals wel vaker gebeurt wanneer er ongeaspecteerde planeten in iemand aanwezig zijn), het grote publiek leerde haar pas tientallen jaren na haar dood kennen en gaat haar dan omarmen. Bij leven was zij de vrouw van de grote Mexicaanse artiest en muralist (muurschilder) Diego Rivera, maar na haar dood draait dat om; Frida Kahlo wordt de grote artiest en Diego de man van Frida.
Traditionele Mexicaanse kledij
Frida staat ook bekend om de traditionele Mexicaanse kleding die ze droeg. Dit ging zij dragen toen ze in de twintig was. Eens kijken wat haar horoscoop hierover ‘zegt’: Haar Venus is verbonden met haar Ascendant waardoor ze mooi en smaakvol voor de dag wil komen en dit wordt aangevuld door haar Leeuwascendant: Iemand met een Leeuwascendant vindt het fijn om gezien te worden en in het middelpunt van de belangstelling te staan. Ze zorgen er meestal wel voor dat ze niet onopgemerkt blijven en kunnen warm en vurig overkomen. Trots en vol zelfvertrouwen kunnen ze aanwezig zijn en dat mag van hen best gepaard gaan met een beetje gevoel voor dramatiek of grootsheid. Frida met haar kleuren, sieraden, jurken en het haar wat regelmatig verwerkt was tot een soort ‘kunststukje’, was een bezienswaardigheid en vooral wanneer zij in het buitenland was, zal zij zeker zijn opgevallen.
Maar ze draagt de kleding niet alleen om gezien te worden, ze voelt zich namelijk ook verbonden met haar afkomst, met haar roots, haar ‘wortels’. Op deze foto uit 1890 zie je dat verschillende vrouwelijke familieleden van moederskant deze traditionele kledij dragen.
Frida is natuurlijk een Kreeft en voor een Kreeft is familie of het nest waar zij uitkomen, meestal heel belangrijk, maar dat is niet het enige. In haar horoscoop is haar Heer 4 (de huisheer die onder andere over onze afkomst gaat) met haar Ascendant verbonden en kan er daarom ook voor gezorgd hebben dat ze het belangrijk vond om haar roots te laten zien als onderdeel van haar identiteit.
Schijn bedriegt
Houtskool en kleurpotlood op papier
Maar schijn bedriegt en dat schrijft ze ook onder deze tekening die ze in ca 1934 maakte. Het is wat moeilijk te lezen, maar onderaan staat: ‘Las apariencias enganan’ en dat is Spaans voor ‘schijn bedriegt’. Onder al die opsmuk en buitenkant van die mooie jurken, zit haar gehavende lichaam. Ik denk dat haar Leeuwascendant er mede voor zorgde dat zij zich niet in de kaart liet kijken. Iemand met een Leeuwascendant wil niet altijd laten merken hoe het werkelijk met hem gaat, want dan zou hij misschien niet krachtig over kunnen komen. Dat wordt versterkt door Pluto die ook verbonden is met haar Ascendant, zo iemand straalt meestal veel power of charisma uit, maar beschermt graag een kwetsbare binnenkant. Frida creëert daarom liever haar eigen beeld van hoe zij door anderen in eerste instantie gezien wilde worden, pas als je haar beter leert kennen, zul je de andere kanten van haar kunnen ontdekken.
Schilderijen als biografie
Frida’s kunst, geboren uit een drang om zich beter te voelen en als middel om niet bij de pakken neer te gaan zitten, is dus in haar tijd een vernieuwende manier. Haar ziel, haar ongemak, haar lijden, gaf zij bloot door middel van haar schilderijen. Volgens sommigen in de kunstwereld, die haar in een hokje wilden stoppen, is zij een surrealiste, maar dat heeft ze zelf altijd verworpen, volgens haar heeft ze nooit haar dromen geschilderd, maar puur haar eigen realiteit.
Zo zegt ze rond 1947: “Verdriet wordt in al mijn schilderijen uitgebeeld. Dat is mijn toestand. Ik kan niet berustend zijn”. En ook heeft ze eens gezegd: “Soms vraag ik me af of mijn schilderijen niet meer lijken op het werk van een schrijver. Mijn werk is de meest complete biografie die er over mij geschreven kan worden”. Haar schilderijen verbeelden en verwoorden als het ware hoe het vanbinnen met haar gaat en dat vind ik zo’n mooie toepassing van haar ongeaspecteerde Mercurius (in het 12e huis). Eerst wilde ze deze Mercurius als arts inzetten om mensen te kunnen helpen en te genezen (en waarschijnlijk zou ze een heel zorgzame arts geweest zijn met haar Zon in Kreeft), maar het wordt voor haar een andere manier van communiceren die ze pas zal ontwikkelen na het ongeluk. Ze gaat zichzelf door middel van kunst en door symbolen verwoorden en daarmee zal ze uiteindelijk ook veel mensen helpen.
Door wie zij was, door de kunstwerken die zij heeft achtergelaten en door haar leven te leven op haar manier, verlicht zij de (ziele)pijn van mensen, maar dan op een heel andere manier dan zij ooit, als jong meisje, had kunnen dromen.
Er valt nog zoveel meer over het leven van Frida te vertellen en op het internet zul je veel informatie over haar kunnen vinden. Ik zal onderaan nog een paar websites en boeken als aanrader geven, mocht je geïnteresseerd zijn en meer over haar willen weten.
Viva La Vida
Nu wil ik nog wel even naar de laatste maanden/dagen van haar leven. Omdat de doorbloeding van haar rechterbeen niet meer goed was, wordt deze in 1953 tot aan haar knie geamputeerd. Hoewel de amputatie haar pijn enigszins verminderde, raakt ze in een depressie en verliest ze haar levenslust.
Wanneer Frida aanvoelt dat het niet lang meer zal duren, vraagt ze aan Diego of hij onderstaand schilderij kan halen. Een paar dagen voor haar dood schildert ze op de middelste watermeloen met rode letters (de kleur van bloed, de kleur van Leven): Viva la Vida ofwel Leef!!! Dat is háár boodschap: Leef je Leven!!!
Frida sterft op 13 juli 1954.
Een inspiratiebron voor velen
Haar leven, haar lijden, haar moed en het dóórgaan ondanks al die tegenslagen was en is een voorbeeld voor velen.
Chris Martin, de zanger van Coldplay was geïnspireerd door bovenstaand schilderij en door haar leven en maakt een single met de titel ‘Viva la Vida’ (2008). Het is één van de succesvolste nummers geworden van Coldplay.
Ook de zanger van de Red Hot Chili Peppers was door Frida geïnspireerd en droeg het nummer ‘Scar Tissue’ tijdens een concert aan haar op. Het nummer gaat eigenlijk over zijn heroïneverslaving, maar hij ziet het nummer als een metafoor voor een moeilijk leven, waarin toch wat moois wordt gecreëerd (1990).
Bronnen en aanraders:
* Viva la Frida! Life and art of Frida Kahlo. Uitgeverij Wbooks
* https://nl.wikipedia.org/wiki/Frida_Kahlo
* https://www.avrotros.nl/krabbe-zoekt/home/
* Documentaire: Frida, Viva la Vida. Uit 2021. Bekijk hier de trailer:
Reactie plaatsen
Reacties